Samsun Üniversitesi (SAMÜ) Düşünce ve Sanat Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (DÜSAM), Öteki Buluşmalar 2021 dizisi kapsamında Cevat Sucu’nun moderatörlüğünde 29 Mayıs Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Ertuğrul Ökten’i ağırladı. Online bir platform üzerinden gerçekleştirilen programda “Bir Timurlu Münşîsinin Düşünce Evreni” başlığı altında yaptığı konuşmayla Ökten, konuyla ilgili değerlendirmelerini izleyenlerin dikkatine sundu.
“İnşa eserlerinin şiirsel ve estetik yönü vardı.”
Timurlular, İran ve Osmanlı tarihi araştırmalarıyla tanınan Ökten, “İnşa eden anlamına gelen münşi kelimesini başlıkta kullanmak istedim, bu programda Timurlu bir düşünce adamı ve münşi olan İhtiyar bin Gıyasüddin’i ele almaya çalışacağım. Fıkıh konusunda yeterlilik sahibi olan İhtiyar bin Gıyasüddin, Herat kadısı olarak görev yapmıştır. Esasü’l İktibas eserini ortaya koymuştur ve bu kitap Alişir Nevai’nin isteği üzerine yazılmıştır” dedi. Bu bağlamda Ökten, kitabın muhtevası hakkında bilgiler sundu.
İhtiyar bin Giyasüddin’in yazdığı eserlerin dönemin izlerini taşıdığını belirten Ökten, “Herat’ta entelektüel çevreler mantık ve felsefenin medreseler içerisinde okutulmasına sıcak bakmamışlardır. İhtiyar bin Giyasüddin ise eserlerinde, mantık ve felsefeyi yeni bir bakış açısıyla yorumlamaya çalışmıştır. Ayrıca münşi bu eseri hatipler için yazığını belirtmiştir. Eserde Kuran ayetlerinden, hadislerden, hikmetlerden ve şiirden alıntılar yapmıştır. Ele alınan konular bu başlıklar altında gelişimini sürdürmüştür. İnşanın güzellikle alakalı bir tarafı vardır. Eserlerde şiirsel bir anlatı ve estetik yönü vardır” diye konuştu.
“Kavramsal zemin, yapı ve ilişkilerini araştırmak uygulanabilir bir metot olarak gözükmektedir.”
İhtiyar bin Gıyasüddin’in düşünce yapısına değinen ve yöntem önerisi sunan Ertuğrul Ökten, “Yazar, inşa edilenin ya da beyanın ilahi bir tarafı olduğundan bahseder. Katiplerin yaptıklarının ne denli önemli olduğunu vurgulamaya çalışırken ‘vahiy peygamberlerden sonra başka bir kişiye gelmiş olsaydı onlar belagat sahibi katipler olurdu’ diye söylemektedir. Eserde adalet, insaf, liderlik gibi konulara da değinmiştir. Eserin kavramsal zemin, yapı ve ilişkilerini araştırmak uygulanabilir bir metot olarak gözükmektedir. Timurlu kültürünün, dünyasının ne olup olmadığına dair söz söylemenin yollarından biri olarak bu yöntemi takip edebiliriz” diye konuştu.
“Bir Timurlu Münşîsinin Düşünce Evreni” başlıklı konuşma, dinleyenlerin aktif katılımı, soru ve katkılarıyla sona erdi.